Koroner Arter Hastalığı Nedir?
Göğüs ağrısına ve kalp krizine neden olan koroner arterlerdeki gittikçe artan daralma oranları kalbin yeterince beslenememesine yol açmaktadır. Bu durum günlük yaşantıyı olumsuz etkileyen ciddi göğüs ağrıları, kalp krizi ve ölüme kadar giden istenmeyen tablo oluşturabilir .
Dünyadaki tüm ölümlerin yaklaşık yarısını oluşturan kalp damar hastalıklarında , klinik olarak koronerlerdeki bu olumsuz tabloyu ortadan kaldırmak amacıyla uygulanan cerrahi işleme koroner bypass ameliyatı denir. Koroner bypass ameliyatının amacı; göğüs ağrılarını ortadan kaldırıp oluşabilecek kalp krizinin önüne geçmek ve kalp hastalan için sağlıklı ve güvenli ikinci yaşam sağlamaktadır.
Koroner Bypass Cerrahisi Nasıl Yapılır?
Koroner arter by-pass cerrahisi bir açık kalp ameliyatı olup, vücudun değişik bölgelerinden alınan damarlar kullanılarak yeteri kadar kan almayan koroner arterlere kan akımı sağlanır.Koroner by-pass ameliyatları; çalışan kalp olarak, kalp akciğer makinesi kullanılarak veya hibrit olarak uygulanabilir. Koroner by-pass cerrahisi ; kalp kasına gelen koroner darlıklar nedeniyle azalmış olan kan akımını arttırır. Böylece kullanılan greftler ile gelen fazla miktardaki kan akımı göğüs ağrısını ortadan kaldırır. Mevcut olan fiziksel problemler kaybolur, günlük yaşam ve sosyal yaşam kalitesi artar, ilaç kullanımı azalır , hastaların kendilerini daha iyi ve güvende hissetmelerini sağlar.
Koroner Bypass Görünümü
Koroner Bypass Olgularında Yaşam Nasıl Olmalı?
Koroner bypass sonrası hastaların daha önceki yaşam tarzını büyük ölçüde değiştirmesi gereklidir. Yeme içme düzeni, ilaç kullanımı, seyahat programı, spor aktiviteleri ,stresli yaşam düzeni sıkıca gözden geçirilmeli ve günlük yaşam konusunda sağlık ekibinin tavsiyeleri doğrultusunda hareket edilmelidir.
Unutulmaması gereken önemli husus; koroner bypass ameliyatı daralmış ya da tıkanmış olan damardan beslenmeyen kanın, kalp adalesini besler duruma getirerek sorunu çözmesidir. Ancak bypass ameliyatı ile vücudumuzda yaygın olarak var olan damar sertliği ortadan kalkmamakta, koronerler ve vücudun diğer önemli damarlarındada dikkat edilmezse damar sertliği devam etmektedir. Bu nedenle bypass olmuş hastaların, belirledikleri bir yaşam tarzı ve hayat felsefesi ile yaşamlarını sürdürmeleri , koroner bypass sonrasında alınacak tedbirleri ve önerileri tam olarak uygulamaları gerekmektedir
Zor prosedürleri ve uzun sayılabilecek titiz bir iyileşme süreci olan koroner bypass sonrası; kişiler hayati risk nedeniyle ameliyat olduğu için bypass sonrası çok titiz ve disiplinli bir şekilde yaşamlarını sürdürmektedir. Bypass hastaları beslenmelerine özen göstermeli, diyet yapmalı ve mutlaka ideal kilolarına kavuşmalıdır. Bypass ameliyatı sonrasında özellikle sigara alışkanlıklarından vazgeçilmeli , diyabet tansiyon kolesterol seviyeleri kontrol altında tutulmalı, ağır sporlardan kaçınılmalı, yarışmacı ve mücadeleci hayat tarzından vazgeçilmesi önemlidir. Yürüyüş , yüzme, masa tenisi, dans gibi bir takım sporları tavsiye edilerek partneri ile yapılan sporların teşvik açısından önerilmesi gereklidir.Ancak hastaların doğru yönlendirilmesi, doğru bilgilendirilmesi ve doğru tedbirleri almalarının sağlanması kendilerine anlatılmalıdır. Başarılı bir bypass ameliyatı sonrası hastalar ortalama 6-8 haftalık bir iyileşme döneminden sonra normal hayatlarına daha sağlıklı ve güvenli olarak dönerler.
Ameliyatı öncesinde kalp sorunları nedeniyle aktif yaşamlarından kendilerini çeken hastaların 6-8 haftalık bu süreçten sonra mutlaka aktif yaşamlarına geri dönmeleri sağlanmalıdır. İki aylık kalp rehabilitasyon döneminden sonra sosyal gereklilikler ve faaliyetler tam olarak yerine getirilmeli , ama bunları yaparken sağlığa zarar verecek nitelikteki mücadeleli bir hayat tarzı kesinlikle benimsenmemelidir.
Stres ve Depresyon ile Mücadele Şart
Bypass ameliyatlarından sonra hastaların üçte birinde görülen ruhsal depresyon ; hastanın kişisel aktivite ve egzersiz kapasitesini azaltır, yorgunluk, halsizlik duygusu oluşturur. Bu yakınmalar aile ve iş ortamında sorunlara yol açabilir, evlilik ve cinsel hayatı etkileyebilir.
Halbuki koroner by-pass ameliyatı öncesinde hastaların yüzde 55’inde normalde anksiyete bulunmaktadır. Beklenilenin aksine ameliyattan hemen sonra bu oran yüzde 35’e , 3 ay sonra yapılan kontrollerde ise yüzde 32’ye inmektedir. Bypass sonrası aslında hasta bir rahatlama yaşamaktadır. Depresyon görülme oranı ise ameliyattan önce yüzde 32 iken, ameliyattan hemen sonra yüzde 28’e ve 3 ay sonra yüzde 26’ya düşmektedir. Operasyon için hastalara ve yakınlarına ameliyat öncesinde, ameliyatın kendisi, yakın dönem ve ileri dönem sonuçları hakkında çok iyi bilgilendirilme yapılması bu dönemin kolay atlatılması açısından çok önemlidir. Ameliyat sonrasında hastaya çocuk gibi davranan hasta yakınları , bunun hastada eksiklik duygusu ve öfke yaratabileceğini bilmeli ve daha gerçekçi davranması sağlanmalıdır.
Yeni yaşam tarzı ile günlük hayatın daha disiplinli ve planlı hale gelmesi, düzenli beslenme, uyku, egzersiz ve çalışma saatleri beklenilenin aksine yaşamı kolaylaştıracak ve zamanla stresi azaltacaktır. Stresi azaltmanın başka bir yolu güzel hobi ve alışkanlıklar edinmektir. Hafta sonu seyahatleri veya arkadaş toplantıları gibi grupla yapılan aktiviteler stres ve depresyondan kurtulmanın iyi yollarından biridir.
Koroner bypass ameliyatı sonrasındaki iyileşme sürecinde; hasta kadar hasta yakınlarına da büyük görevler düşmekte olup hastanın moral ve motivasyonunu yüksek tutmak ve sağlık ekibine yardımcı olmak hasta yakınlarının en birincil görevi olmalıdır.
Koroner Bypass Sonrası Cinsel Yaşam Ne Zaman Başlamalı?
Bu süreçte dikkat edilecek bir diğer konu da koroner bypass sonrası cinsel yaşamımız ne zaman başlamalı ve nasıl olmalıdır. Kollar ve göğse yük bindirecek pozisyonlardan kaçınmak suretiyle ; bypassdan 2 hafta sonra cinsel aktiviteye başlanılabilir. Nefes almayı ve göğsü zorlamayan, sıkıntıya yol açmayan, en uygun pozisyonun belirlenmesi çok önemlidir. Daha güvenli olarak 6-8 hafta sonra partnerleri ile cinsel ilişkiye güvenli bir şekilde başlanılmasında hiçbir sakınca yoktur . Ortaya çıkan efor yükü 2 kat merdiven çıkma ile oluşan eforla eşdeğer olup bu fizik aktiviteyi yapan bireyin normal bir cinsel yaşantısını sürdürmesi mümkündür. Koroner bypass sonrası elde edilen sağlıklı bir cinsel yaşam, bu hastalarda hayat kalitesinin en önemli göstergelerinden biri olarak değerlendirilmektedir.
Koroner Bypass sonrası Seksüel Bozukluklar Olabilir mi?
Bypass olmamış kalp damar hastalığı olan bireylerin normal yaşantılarında seksüel bozukluklar yaygındır.Yapılan bir çalışmada Koroner damar hastalığı olan erkeklerde % 46 olan ereksiyon bozuklukları, konjestif kalp yetmezliği olanlarda % 84 lere kadar ulaşmaktadır
Koroner bypass sonrası ise seksüel bozukluklar özellikle erkeklerde en sık görülen problemlerden biridir. Koroner bypas olmuş 40-70 yaş arası erkeklerde yapılan bir çalışmada ; ameliyat öncesi ve 12 hafta sonrası seksüel bozukluklar araştırılarak karşılaştırması yapılmış. Ameliyat öncesi % 22.5 olan seksüel bozukluk oranı operasyondan 12 hafta sonrasında % 47.7 olarak tespit edilmiş. Bunların içinde ; ameliyet öncesinde % 10 olan libido kaybının operasyon sonrası % 32 , impotensin ise % 7.5 dan % 12.5 a çıktığı çalışmada belirlenmiş. Ölçümü yapılan seks hormon seviyelerindede azalma olduğu belirlenmiş. Seksüel bozuklukların hormonal değişime bağlı olarak organik veya psikolojik kökenli olabileceği vurgulanarak , aile fertlerininde katılımının olduğu iyi bir rehabilitasyon programı ile yaşam kalitesi 4. aydan sonra belirgin şekilde iyileşeceği belirtilmektedir.
Tüm rastlanabilecek bu etkilere karşı açık kalp ameliyatı sonrası genel yaşam kalitesi % 96,5 ve memnuniyet oranı % 99,1 olarak belirlenmiştir. Oldukça ileri yaş grubunda dahi tamamen nöropsikolojik olarak normal yaşama dönüş % 91 olarak bulunmuş olup ameliyat sonrası oluşabilecek olumsuzlukların önlenmesi , erkenden belirlenerek hızla gerekli tedavinin yapılabilmesi ile doğru orantılıdır.
