SESSİZ ÖLÜM;
Akciğerlere Pıhtı Atması
Vücudun herhangi bir yerinde oluşan pıhtının koparak toplardamar yoluyla akciğerlere gitmesine pulmoner tromboemboli denir. Büyük çoğunluğu ayak toplardamarlarındaki pıhtının akciğere atmasıyla oluşan bu tablo ile akciğer atardamarı pıhtının büyüklüğüne göre değişen oranlarda tıkanır. Bu pıhtı miktarının çokluğu yada azlığı pulmoner emboli dediğimiz akciğere pıhtı atmasının kliniğini belirler. Az miktarda pıhtı gitmişse hasta bunu fark etmeyebilir,yada hafif bir nefes darlığı şikayeti ile geçiştirebilir.. Fakat pıhtı çok fazlaysa akciğer damarlarını tıkayarak ani ölüme de yol açabilir.
Toplardamar içerinde pıhtı oluşması
Akciğerde pıhtının görünümü
Pulmoner tromboemboli geliştiğinde önemli derecede hasta kaybına neden olabilmekte ve hatta tüm hastane ölümlerinin 10-12 % sini oluşturan çok ciddi bir klinik tabloyu oluşturmaktadır. Pulmoner tromboemboli maalesef çoğunlukla önemli bir bulgu vermeden seyrettiğinden ve ani ölüme yol açtığından otopsilerde tanı koyulabildiğinden, sessiz ölüm olarakta anılmaktadır. Amerikada pulmoner emboliden yılda yaklaşık 200.000 kişinin kaybedildiği bildirilmektedir.
Akciğere pıhtı atılması genel olarak ayak toplardamarlarındaki pıhtılardan olmakta ve klinik olarak ağrısı ani başlayan, şiddetli ve keskin yan ağrısı tarzındadır. Göğüs ağrısı derin nefes alırken veya öksürükle artar. Pıhtının büyüklüğüne göre ağrının şiddeti değişir. Birlikte nefes darlığı, huzursuzluk vardır. Kalp hızı artar, solunum sıklaşır, Kalp yetmezliği görülebilir.
Pıhtılaşmada Risk Grupları
Akciğere ayak damarlarından atılan pıhtı nedeniyle akciğerin bir kısmı tamamen kansız kalırsa buna “pulmoner enfarktüs” denir. Bu da hasta kaybına kadar gidebilen ağır bir klinik tabloya neden olabilmektedir. Geçirilmiş toplardamar pıhtılaşma öyküsü , obezite, yatağa bağımlılık , uzun yolculuk , başta ortopedik ve karın cerrahisi olmak üzere cerrahi girişimler , genetik öykü , ilerlemiş varisler, kanser,hamilelik ve doğum, oral kontroseptif kullanımı gibi durumlar toplardamarlarda pıhtı oluşması ve akciğer tromboembolisi açısından önde gelen risk faktörlerini oluşturmaktadır.
Risk gruplarına koruma amaçlı dizaltı basınçlı çoraplar ve kan sulandırıcı tedaviler önerilmeli ve titizlikle uygulanmalıdır.
Yolculuk ve Toplardamarlarda Pıhtılaşma riski
Ayak Toplardamarlarda Pıhtılaşma; sıklıkla baldır toplardamarlarında akut pıhtı oluşumu ile karakterize, baldır ağrısı ve şişlikle kendini gösteren klinik durumdur. Dört saati aşan ve özellikle uçak ile yapılan yolculuklar ile ayak toplardamarlarında pıhtılaşma uçuşların artmasına paralel olarak son yıllarda daha sık görülür olmuştur. Ekonomi Klass Sendromu olarak adlandırılan ve baldır venlerinden akciğere pıhtı atmasıyla ölüme neden olabilen sessiz ölüm tablosu son yıllarda yapılan çalışmalar ile sadece Ekonomi Klass’ta yolculuk yapanlarda değil, aynı zamanda uzun kara yolculuğu yapanlarda da görülmektedir. Dört saati aşan her türlü uzun yolculuklar ile toplardamar pıhtılaşması arasında yakın ilişki mevcuttur. Çok sayıda uçuşa maruz kalmak ve uçuş süresinin uzun olması venöz tromboz riskini arttırmaktadır.
. Genel olarak uzun süreli hareketsiz bir pozisyonda oturmak, venöz tromboemboli için bir risk faktörüdür . Uzun boylu yolcularda yetersiz bacak mesafesi dolayısı ile aşırı derecede kramp pozisyonuna, kısa boylu yolcularda ise yolcunun ayaklarının yere temas etmemesi ve diz arkası bölgede koltuğun oluşturduğu basınç pıhtı oluşumunu kolaylaştırmaktadır. Sıvı kaybından kaçınmak ve bol sıvı alımı, aralıklı olarak yürüyüş ve hareket, gerekli durumlarda varis çorabı ve kan sulandırıcı tedavi önerilmektedir.
Modern Tedavi Yöntemleri
Koruyucu tedavi yanısıra, pıhtı gelişimi sonrası ilaç ve cerrahi tedavi seçenekleri bulunmaktadır. Tıbbı alanda gelişmelere paralel olarak bu alandada yeni tedavi yöntemleri uygulanmaya başlanılmıştır. Bunlardan biri olan ve sık uyguladığımız Ultrasonografi ile Hızlandırılmış Trombolitik Tedavi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır. Pıhtılı damar içine lokal anestezi ile yerleştirilen ultrasonografik kateter; pıhtının yapısını ve uzunluğunu değiştirir ancak direk pıhtıyı
parçalamaz . Ultrasonografik kateter ; pıhtıya ilacın nüfuz etmesi için gerekli ortamı sağlayarak beraberinde uygulanan pıhtı eritici ajanların etkisini arttırır. Ultrasonografi İle Hızlandırılmış Kateter Eşliğinde Direkt Pıhtı eritici Tedavi ; baldır damarlarında ve akut masif akciğer embolisi olan uygun , genel durumu nedeniyle hızla tedavi edilmesi gereken hastalarda etkili bir modern tedavi seçeneği olarak başarılı bir şekilde sıklıkla kullanılmaya başlanılmıştır.
